Teraźniejsza Prawda nr 419 – 1991 – str. 87
Boskich stworzeń, które są wolnymi moralnie istotami aniołami i ludźmi.
Stwórca „wbudował” te skłonności w naturalne doskonałe umysły Adama i Ewy (oraz Jezusa). W wyniku upadku wszyscy z nas, jako ich potomkowie, rodzimy się z niedoskonałymi zdolnościami w tym zakresie. Niemniej jednak łaski takie, oparte na tych naturalnych skłonnościach, pod kierunkiem dominujących łask i Ducha Świętego mogą być rozwinięte w życiu człowieka (spłodzeni z Ducha w tym życiu musieli rozwinąć doskonałe charaktery, aż do ich wykrystalizowania).
Samolubne niższe pierwszorzędne łaski nie dlatego zostały nazwane „samolubnymi” jakoby były grzeszne, lecz w znaczeniu ich interesowania się sobą i z powodu, że działają by podtrzymywać życie, bezpieczeństwo i dobre samopoczucie. Były one obecne w doskonałym, bezgrzesznym stanie. Słusznie mogą być nazwane samolubnymi, nie możemy jednak pozwolić im na pełną swobodę, ponieważ nadużyte, wypaczone, stałyby się niewłaściwie samolubnymi. Tak więc niekiedy musimy ograniczać ich tendencję do kierowania nami. Podobnie jest ze społecznymi niższymi pierwszorzędnymi łaskami; dotyczą one innych osób jako ich przedmiotów, np.miłości do współmałżonka, płci przeciwnej, rodziców, braci i sióstr itp.
Drugorzędne Łaski
Drugorzędne łaski rozwijają się w wyniku tłumienia przez wyższe pierwszorzędne łaski wysiłków niższych pierwszorzędnych organów uczuciowych wpływania na nasze postępowanie. Łaski te również dzielą się na dwa rodzaje, podobnie jak odpowiadające im niższe pierwszorzędne łaski, tzn. samolubne i społeczne. A zatem, jeśli nasza wiara, nadzieja, samokontrola, cierpliwość, pobożność, miłość braterska i bezinteresowna wyższe pierwszorzędne łaski tłumią wysiłki np. umiłowania spokoju dążącego do panowania nad nami, wówczas wynikiem jest pracowitość (łaska drugorzędna); jeśli tłumią wysiłki aprobaty, by zapanować nad nami, wtedy wynikiem jest skromność (drugorzędna łaska).
W ten sam sposób pokora wiąże się z samooceną, ponieważ jeśli nasze wyższe pierwszorzędne łaski tłumią wysiłki samooceny do władzy nad nami, wynikiem jest pokora, która nie jest rezultatem działania samooceny, lecz efektem tłumienia (przez wyższe pierwszorzędne łaski) wysiłków samooceny do panowania nad nami.
Tak więc wyższe i niższe pierwszorzędne łaski w istocie swej są pozytywne (tzn. bezpośrednim wyrazem działania wyższych i niższych organów uczuciowych), natomiast łaski drugorzędne są negatywne (tzn. pośrednim wyrazem wyższych pierwszorzędnych łask tłumiących wysiłki niższych organów uczuciowych do panowania nad nami).
Trzeciorzędne (Złożone) Łaski
Podział łask na pierwszorzędne, drugorzędne i trzeciorzędne nie jest podziałem biblijnym. Jest on raczej
kol. 2
oparty na budowie i funkcji organu naszego mózgu. Nie powinniśmy na podstawie tych określeń rozumieć, że trzeciorzędne łaski są mniej ważne od drugorzędnych. Chociaż wyższe pierwszorzędne łaski są najważniejsze, błędnym byłoby twierdzenie, że łaski drugorzędne są ważniejsze od trzeciorzędnych. Z wyjątkiem wyższych pierwszorzędnych łask, kolejności liczbowej podziałów nie należy utożsamiać ze znaczeniem odpowiednich łask. Łaski trzeciorzędne rozwijane są z reguły jako ostatnie (chociaż istnieją wyjątki).
Łaski trzeciorzędne (inaczej złożone) są albo wynikiem a) łączenia się wyższych pierwszorzędnych łask z drugorzędnymi, albo b) łączenia się wyższych pierwszorzędnych łask z niższymi pierwszorzędnymi i drugorzędnymi łaskami. Rozwój łaski trzeciorzędnej zawsze pociąga za sobą działanie, jednej lub kilku, wyższych pierwszorzędnych łask.
Wyższe pierwszorzędne łaski nie są wynikiem działania niższych pierwszorzędnych organów uczuciowych. Podobnie niższe pierwszorzędne łaski nie są rezultatem działania wyższych organów uczuciowych. Zawsze wtedy, gdy efekty łaski jednego lub dwóch takich organów łączą się z jedną lub kilkoma drugorzędnymi łaskami, powstaje łaska trzeciorzędna, a zatem łaska złożona.
Na przykład, cichość jest łaską trzeciorzędną, a rozwijana w stosunku do Boga stanowi połączenie 1) wyższych łask wiary, samokontroli, cierpliwości, pobożności i miłości bezinteresownej (z jednej strony) z 2) drugorzędnymi łaskami pokory, nieskwapliwości i pobłażliwości (z drugiej strony), wraz z łagodną uległością serca i umysłu, ponieważ w praktykowaniu cichości wobec Boga łączy się 8 wyżej wymienionych łask, z których 5 wyższych pierwszorzędnych zdobywa przewagę nad 3 drugorzędnymi w łagodnej uległości serca i umysłu (co właśnie w Biblii oznacza cichość). W stosunku do człowieka cichość jest połączeniem samokontroli, cierpliwości, miłości braterskiej i bezinteresownej z wyżej wymienionymi 3 drugorzędnymi łaskami i łagodną uległością.
Zdolności Artystyczne i Umysłowe
Uczucia (lub zdolności) artystyczne i intelektualne również zostały omówione w pismach br. Johnsona. Są one obecnie w naturalnym umyśle i po poświęceniu zostają przyjęte jako pomocne do przyszłego rozwoju. Brat Johnson nie poświęcił jednak tym niższym zdolnościom tak wiele miejsca, jak wyższym moralnym i religijnym zaletom; wskazał jednak, że wszystkie uczucia mają być kierowane przez wyższe pierwszorzędne i dominujące łaski i im poddane.
W artykule pt. „Kierowanie ludzkimi uczuciami w ich naturalnym zastosowaniu” (PT 50, s. 119-125) br. Johnson podał pewne przykłady: Niejeden sługa Boży dla rozładowania napięcia musiał uciekać się do wesołości (humoru), tak wyjaśniając swoje postępowanie: „Gdybym w ogóle nie korzystał z dobrego humoru, nie mógłbym wykonać mojej pracy; muszę mieć jakieś ujście;