Teraźniejsza Prawda nr 252-253 – 1970 – str. 67
Zwiastowanie Marii jest ubrane w poetycką formę, podobnie jak i chór anielski: „Chwała na, wysokościach Bogu, a na ziemi pokój ludziom dobrej woli”. Nawet nieżyczliwi krytycy Biblii stawiają lirykę hebrajską jako poezję na czele liryk znajdujących się w jakiejkolwiek innej literaturze.
Jest również inna forma poezji — poezja dydaktyczna — która obfituje w Biblii. Ta forma występuje w częściach Biblii zwanych częściami Mądrości — w Przypowieściach i Kaznodziei Salomona; również księga Ijoba ma swoje składniki poezji Mądrości. Książki tego rodzaju wyrażają filozofię Izraela, która ma cechę dużej praktyczności. W przeciwieństwie do niepraktycznej, spekulatywnej i niejasnej filozofii pogańskich Indii i Grecji oraz nominalnych chrześcijańskich narodów, filozofia Izraela była przede wszystkim praktyczna. Żydzi mają nawet nie natchnioną literaturę Mądrości w poezji dydaktycznej, jak to można widzieć z dwóch apokryficznych książek: Eklezjastyk i tak zwanej Mądrości Salomona, z których żadna nie istnieje obecnie w hebrajskim. Choć książki te nie osiągnęły wzniosłości natchnionej dydaktycznej poezji Salomona, są one dobrymi przykładami poezji Mądrości, przewyższającej dydaktyczną poezję innych narodów. Krótkie, czasami luźno powiązane przypowieści Salomona i innych, które się ukazują w księdze Przypowieści są nie tylko wspaniale skonstruowanymi utworami poetyckimi według kryteriów hebrajskiej sztuki poetyckiej lecz zarazem są najgłębszą filozofią, określającą postępowanie człowieka wobec Boga i bliźniego, jaka w ogóle istnieje. Któż zaprzeczy, że w poetyckim wysłowieniu Eklezjastyki przedstawia się problem ludzkiego istnienia w warunkach przekleństwa, tak jak on się przedstawiał umysłom różnych klas mniej lub więcej sceptycznych i przywiązanych do świata myślicieli, jak również ludzi głęboko wierzących i religijnych? Któż posiadający właściwe ideały nie zgodzi się z ewentualnym rozwiązaniem zagadki ludzkiego istnienia w warunkach przekleństwa, tak jak ono przedstawiało się umysłowi najmędrszemu wśród Żydów, zważywszy na to, że czas pełnego rozwiązania nie nadszedł aż do chwili przyjścia Jezusa i Apostołów? Układ materiału w miarę jak punkt widzenia różnych umysłów i różne wierzenia są kolejno przedstawione, a także wzniosły sens poetycki przejawiający się w formie i myśli dowodzą, że ten poemat jest dziełem najwyższego geniusza jakim był Salomon.
Nawet pieśni miłosne można znaleźć w Biblii. Psalm 45 jest wspaniałym przykładem czystych pieśni miłosnych Izraelitów, w których zupełnie obce są wszelka zmysłowość i prymitywizm. Największą jednak pieśnią miłości, zarówno w Biblii jak i poza Biblią, jest pieśń Salomonowa — „Pieśń nad Pieśniami” [tzn. najwyższa pieśń], która jest Salomonowa. Już nawet w jej dosłownym znaczeniu wyraża ona najszlachetniejsze przymioty prawdziwej ludzkiej miłości zaślubin pomiędzy zakochanymi przeciwnej płci. W przedstawieniu
kol. 2
tej miłości nie ma żadnych elementów nieprzyzwoitych, szorstkich ani sprośnych. Jest tam lojalność wobec przyrzeczeń zaręczyn, stałość w uczuciu do nieobecnego ukochanego, gorącość uczuć przyszłych małżonków przedstawiona w najpiękniejszy sposób. Wszelkie rodzaje wyrażeń poetyckich są bogato rozsiane w tym poemacie i jest on piękny w najlepszym tego słowa znaczeniu. Ten wspaniały poemat miłości jest tym piękniejszy, gdy będziemy pamiętać, że jest on proroctwem ślubu miłości pomiędzy Chrystusem i Kościołem. Tylko, gdy tak jest on zrozumiany, jego najwyższe wzloty poetyckiego uczucia nabierają barw właściwych.
HEBRAJSKA POEZJA NIEZRÓWNANA DLA PROROCTWA
Wielkie naturalne literatury pewnych narodów posiadają wszystkie powyższe formy poezji. Żydzi jednak posiadają własną swoistą formę poezji — proroctwo, której nie dzielą oni z żadnym innym narodem. Prawie wszystkie prorocze pisma Starego Testamentu są w formie poetyckiej. Jest kilka co do tego wyjątków, mianowicie: Izajasza 36—39, niektóre rozdziały u Jeremiasza, Ezechiela i Daniela. Większość jednak biblijnych proroctw odziana jest w formę poetycką. I co za poezja! Zwróciliśmy już uwagę na Psalmy, które są proroctwami, jako przykłady liryki, a tekst Izajasza głównie proroczy jest przykładem rapsodu. Jednak i inni prorocy ukazują te cechy charakterystyczne. Amos i Micheasz dorównują niemal Izajaszowi w potędze i pięknie poezji. Również inni z mniejszych proroków aż do Malachiasza i włącznie z nim — choć są ostatnimi, to jednak nie najmniejszymi prorokami — z punktu widzenia poetyckiej siły i formy przejawiają cuda poetyckiego wzlotu. Dlatego też hebrajska poezja zajmuje pierwsze miejsce w literaturze poetyckiej świata. Należy przy tym zauważyć i to podkreślić, że cała poezja Biblii ma tę cechę, iż jest proroctwem wyrażonym w formie poetyckiej. Odnosi się to nie tylko do całej poezji Ijoba, Psalmów, Izajasza i wszystkich innych proroków, lecz również jest to prawdą w odniesieniu do pieśni Jakuba, Balaama, Mojżesza, Debory, Anny, Huldy, Zachariasza, Marii i innych fragmentów pieśni rozsianych w historycznych księgach Biblii. Nie tylko jest to prawdą, jeśli chodzi o powyższą poezję, ale również jeśli chodzi o poezję Mądrości Przypowieści i Kaznodziei Sal. Większość bowiem Przypowieści Sal. przedstawia nauki Tysiąclecia dotyczące etycznych i społecznych zasad; zaś Kaznodzieja Sal. przedstawia różne klasy naturalnych myślicieli, a ostatecznie prawdziwych Izraelitów, w ich filozofowaniu nad problemem istnienia.
Przedstawiwszy niektóre ogólne uwagi o prozie i poezji hebrajskiej, tak jak się one przejawiają w Biblii, poświęcimy teraz nieco czasu na rozważanie biblijnego używania subtelności mowy (użytku słów), które znajdują się